انواع لامپ های فرابنفش و کاربرد هر یک را بشناسیم

مقدمه

در این مقاله قصد داریم به بررسی عنوان انواع لامپ های فرابنفش و کاربرد هر یک بپردازیم . در پایان این مقاله می توانیم به سوالاتی مثل اینکه  : نور فرابنفش چیست و چه ویژگی هایی دارد ؟  نور فرابنفش چه تفاوتی با نور مرئی دارد ؟  خواص نور فرابنفش چیست ؟ انواع لامپ فرابنفش کدام است و تکنولوژی های ساخت آن چیست ؟ چه نکات ایمنی را باید رعایت کرد ؟ و … پاسخ دهیم .

نور فرابنفش چیست ؟

نور فرابنفش (نور فرابنفش چیست؟ – ویکی پدیا) یا Ultra violet که به اختصار نور UV  نیز گفته می شود ،  در واقع مانند نور مرئی ، یک تشعشع الکترومغناطیسی می باشد . همانطور که در شکل 1 مشخص است ،  طول موج آن کوتاه تر از نور مرئی بوده و امواج آن دارای فرکانس و  انرژی بیشتری نسبت به نور مرئی می باشند .

 

نور فرابنفش روزانه از خورشید به سمت ما می تابد و هرچند در محدوده نور مرئی قرار ندارد و قابل مشاهده نمی باشد اما اثرات آن در زندگی ما قابل مشاهده است .

 

ویژگی های نور فرابنفش :

1. طول موج آن در محدوده 200 تا 400 نانومتر می باشد .
2. انرژی آن بیشتر از نور مرئی بوده و می تواند باعث تسریع در فرآیند های شیمیایی یا تغییرات در دی ان ای شود .
3. منابع طبیعی : نور فرابنفش ساتع شده از طرف خورشید توسط لایه ازون در جو زمین جذب میشود اما همچنان بخشی از آن از این لایه عبور کرده و به زمین می رسد .
4. منابع مصنوعی : لامپ های فرابنفش ، پروژکتورهای فرابنفش ، لیزرهای UV و برخی دستگاه های صنعتی دیگر نیز میتوانند نور فرابنفش تولید کنند .

انواع نور فرابنفش بر اساس طول موج

1. UVA : که طول موجی بین 315 تا 400 نانو متر دارد و کم انرژی ترین نوع نور فرابنفش می باشد .
2. UVB : که طول موجی بین 280 تا 315 نانو متر داشته و سطح انرژی آن بالاتر از نور UVA  می باشد . این نور می تواند باعث سوختگی پوست ،تولید ویتامین D  در بدن یا کمک به درمان برخی بیماری های پوستی نظیر پسوریازیس.شود .

UVC :  که طول موج آن بین 100  تا 280 نانومتر بوده و پر انرژی ترین نوع نور UV   به حساب می آید  . این نور پیش از رسیدن  به زمین ، به طور عمده توسط لایه ازون جذب می شود . از خواص آن می توان به گندزدایی قوی و ضد عفونی کردن آب یا سطوح اشاره کرد .

انواع لامپ های فرابنفش بر اساس نوع نور تولید شده

• UVA  : نور تولید شده توسط این لامپ ها بیشترین نفوذ را دارد و آسیب کمتری ایجاد می کند . از آن برای خشک کردن جوهر ، سخت کردن رزین و تشخیص اسکناس های تقلبی استفاده می شود . این لامپ به علت سطح انرژی کمتر ، ضرر خاصی برای انسان ندارد .
• UVB  : سطح انرژی و نفوذ آن متوسط بوده و در درمان بیماری های پوستی مانند پسوریازیس و ویتیلگو و اگزما و … کاربرد داشته و میتواند در بدن به تولید ویتامین D  کمک کند .
• UVC : کمترین طول موج و بیشترین انرژی را دارد و برای گندزدایی ، ضد عفونی کردن آب در فرآیند تصفیه ، ضد عفونی سطوح ، هوا و … استفاده شود .

انواع لامپ های فرابنفش بر اساس فناوری ساخت

• لامپ های بخار جیوه : ایجاد قوس الکتریکی در بخار جیوه در این لامپ ها ، منجر به تولید نور فرابنفش میگردد . این لامپ ها انواع مختلفی دارند :
  • لامپ های فشار پایین: بازدهی بیشتری در تولید نور UVC  داشته و در گند زدایی کاربرد دارند .
  • لامپ های فشار متوسط : طیف گسترده تری از نور UV تولید کرده و در چاپ و پلیمراسیون استفاده می شوند .
  • لامپ های فشار بالا : نور مرئی و UV شدیدی در کنار هم تولید میکنند و در پروژکتور ها یا شبیه سازی نور خورشید کاربرد دارند .
• لامپ های فرابنفش LED : لامپ‌های فرابنفش ال‌ای‌دی (UV LED) نوعی از لامپ‌های فرابنفش هستند که از فناوری دیود نورافشان (LED) برای تولید نور فرابنفش استفاده می‌کنند. این لامپ ها به دلیل کاربرد ها و مزایای گسترده به مرور درحال جایزینی لامپ های قدیمی تر مانند بخار جیوه هستند . از مزایای آنها می توان به مصرف کمتر انرژی و  طول عمر بالاتر و روشن و خاموش شدن آنی بدون نیاز به گرم شدن ، وزن کمتر ، نگه داری ساده تر و تکنولوژی به روزتر  اشاره کرد . این لامپ ها در کشاورزی ،صنایع پزشکی ، الکترونیک و صنایع غذایی کاربردهای گسترده ای دارند که در ادامه به آنها می پردازیم .
  • ضدعفونی و گندزدایی : استفاده از LED UV جهت گندزدایی در فرآیند تصفیه آب
  • درمان بیماری های پوستی : استفاده از LED UVB جهت درمان بیماری هایی مانند اگزما و استفاده از UVA LED  جهت خشک کردن لاک ناخن و ...
  • در صنعت : جهت خشک کردن جوهر و رنگ یا سخت کردن رزین ها و پلیمراسیون
  • روزمره : در تشخیص اسکناس های تقلبی ، یا تجزیه و تحلیل مواد در آزمایشگاه ها
  • گلخانه ها : استفاده از لامپ ها و ال ای دی های فرابنفش جهت نورپردازی و کنترل آفات و بهبود رشد گیاهان
• لامپ های زنون : اغلب نور UV شدیدی تولید می کنند که می تواند در تشخصیص و تست مواد یا شبیه سازی نور خورشید مورد استفاده قرار بگیرد .

• 

توصیه میکنیم مقاله راهنمای خریدلامپ فرابنفش + مزایا را نیز  مطالعه بفرمایید .

کاربرد های لامپ و پروژکتور ال ای دی فرابنفش فروردین :

1. صنعت:
   • خشک کردن انواع رنگ، رزین و چسب
   • مشاهده ناخالصی‌ها در واحد کنترل کیفیت کارخانجات مختلف ( از جمله صنایع نساجی )
2. تزئینات و نورپردازی:
   • ایجاد جلوه درخشان در رنگ‌های فسفری و UV
   • استفاده در رنگ‌آمیزی تزئینی اماکن و نقاشی‌های مخصوص UV
   • کاربرد در تئاترها و نمایش‌های موزیکال به دلیل نامرئی بودن نور BLB
3. صنایع چاپ و نشر:
   • تثبیت سریع جوهر در فرآیند چاپ
4. کشاورزی:
   • پرورش و رشد گیاهان خاص از جمله کاکتوس‌ها و گیاهان حاره‌ای

نور فرابنفش چه ضررهایی میتواند داشته باشد ؟

قرارگرفتن طولانی مدت در معرض نور فرابنفش می تواند باعث آفتاب سوختگی ، پیری زودرس و افزایش احتمال ابتلا به سرطان های پوستی گردد . تابش مستقیم آن به چشم ، سبب آسیب به قرنیه و ایجاد آب مروارید یا سایر مشکلات چشمی می گردد . به علاوه می تواند به پلاستیک ها ، رنگ ها و برخی مواد دیگر نیز آسیب برساند .

نکات ایمنی :

جهت پیشگیری از آسیب های احتمالی ناشی از نور فرابنفش توصیه میشود از قرار گیری طولانی مدت در معرض نور شدید خورشید (بین ساعت 10 صبح تا 4 عصر ) ، – بدون استفاده از کرم ضد آفتاب با درصد SPF   – خودداری کنید .

هنگام کار با منابع مصنوعی نور UV هم میتوانید از عینک آفتابی یا محافظ مناسب بهره بگیرید .

سوالات رایج درباره لامپ فرابنفش :

نور فرابنفش چیست ؟

نوری تشعشع الکترومغناطیسی که دارای طول موجی بین 100 تا 400 نانومتر می باشد .

آیا نور فرابنفش قابل رویت است ؟

خیر . طیف نور مرئی دامنه ای بین 400 تا 700 نانو متر دارد درحالیکه نور فرابنفش در محدوده دامنه 100 تا 400 نانومتر قرار دارد و قابل رویت نمی باشد .

انواع نور فرابنفش کدام است ؟

• نور UVA  با دامنه و نفوذ بیشتر و انرژی کمتر
• نور UVB با دامنه و طول موج متوسط
• نور UVC  با دامنه و نفوذ کمتر و سطح انرژی بالاتر

انواع لامپ فرابنفش کدام ها هستند ؟

لامپ های بخار جیوه ، لامپ های زنون و لامپ های ال ای دی که کاربردهای بیشتر و تکنولوژی به روزتری دارند.

مزایای لامپ فرابنفش ال ای دی چیست ؟

وزن کمتر ، طول عمر بیشتر ، نگه داری ساده تر ، تکنولوژی به روزتر

جمع بندی :

لامپ های فرابنفش نوعی از لامپ ها هستند که نور فرابنفش با طول موج بین 100 تا 400 نانو متر را تولید می کنند . این لامپ ها بر اساس محدوده طول موج تولید شده به سه دسته UVA  ، با طول موج بیشتر وانرژی کمتر ، UVB  با طول موج  و انرژی متوسط و UVC  با طول موج و انرژی بالا تقسیم می شوند . از سویی بر اساس تکنولوژی ساخت می توان آنها رو به لامپ های بخار جیوه ، لامپ های ال ای دی و لامپ های زنون تقسیم کرد که در این بین لامپ ها و پروژکتور های ال ای دی به علت مزایایی چون نگه داری آسان تر ، طول عمر بالاتر ، تولید آنی نور بدون نیاز به گرم شدن ، وزن کمتر و تکنولوژی به روز تر ، در حال جایگزینی سایر انواع هستند . از کاربرد های لامپ فرابنفش می توان به مواردی چون ، آفت زدایی در کشاورزی ، کاربرد در صنایع پزشکی ، آزمایشگاهی ، تشخیص اسکناس های تقلبی ، خشک کردن رزین ها و …اشاره کرد .